Birinci (Hüdavendigar) Murad tarafından Bizans İmparatorluğu'nun elinden alınıp Osmanlı Devleti topraklarına geçen güzide şehrin en çok bilinen tarihi kalıntıları arasında Selimiye Camii, Bayezid Külliyesi bulunur, ancak ben bu yazıda kıyıda köşede kalmış bir ayrıntıyı yazacağım, Saray-ı Cedid-i Amire yani Edirne'nin Osmanlı dönemindeki ikinci sarayı, diğer ismi ile Yeni Saray.
Sultan 2. Murad döneminde yapımına başlanmış ve başkent İstanbul'a taşındıktan sonra bile yapılanmasına eklemelerin devam ettiği Saray-ı Cedid-i Amire'nin bazı kalıntıları günümüzde Edirne Kırkpınar Güreşleri'nin yapıldığı bölgede varlığını sürdürüyor.
Bazı kalıntıları varlığını sürdürüyor olsa dahi sarayın kalan kısmının günümüzdeki görüntüsü bir harabe imajına yakındır. Bunun en genel sebebi Osmanlı-Rus savaşı esnasında Rusların Edirne'ye yaklaşmaları üzerine dönemin valisi Cemil Paşa ile Edirne kumandanı Ahmet Eyüp Paşa arasında çıkan anlaşmazlık sonrası sarayın belirli bölgelerindeki cephaneliğin patlatılması ile sarayın birçok bölümünün yok olmasıdır. Lakin güzel haber Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Trakya Üniversitesi'nin iş birliği sayesinde bölgede kazı çalışmaları başlatılmış, hatta 15. yüzyıla ait duvarlar bulunmuş. Kanımca bu kazı çalışmalarının ardından belirli bir derecede restorasyon da gerçekleşecektir.
Kalan yapılanmalar arasında Fatih Köprüsü, Kum Kasrı, Adalet Kasrı bulunur. Ayrıca araştırmalarımda gördüğüm üzere saraya Sultan 2. Mehmed (Fatih) tarafından eklenen Cihannüma Kasrı (Taht-ı Hümayun) da restore edilecektir. Neyse gelelim özellikle dikkat çekmek istediğim Adalet Kasrı'na.
Öğrendiğim üzere Adalet Kasrı başkent İstanbul'a taşındıktan çok sonra Kanuni Sultan Süleyman döneminde Saray-ı Cedid'e eklenmiştir. Rivayete göre Kasr-ı Adalet'in mimarı Mimar Sinan'dır, fakat İslam Ansiklopedisi'ne göre kaynak yetersizliğinden dolayı bu bilgiye kesin olarak doğru ya da yanlış demek mümkün değildir. Adalet Kasrı Osmanlı-Rus savaşı esnasında kurtulmuş olsa da kasrın tepesindeki piramit külah patlamadan etkilenmiştir. Bir süre sonra restore edilerek kasra yeniden külah eklenmiştir.
Selçuklu mimari tarzına sahip olan Adalet Kasrı, Divan-ı Hümayun (Bakanlar Kurulu) ve Yargıtay olarak kullanılmıştır. Bu yüzdendir ki diğer bir ismi Yargıtay Binası'dır. Yargıtay olarak kullanılmasından dolayı kasrın önünde mermerden iki tane dikili taş bulunur. Bunların adı seng-i arz ve seng-i ibrettir. Seng-i arz taşına halkın dilekçeleri değerlendirilmek üzere yerleştirilirken seng-i ibret taşında ise ölüm cezasına çarptırılanların kesik başları ibretiâlem olsun diye sergilenirmiş.
Ayrıca Edirne gezim sırasında Saray-ı Cedid'i uzaktan da olsa gözlemleyebildim ki şu anda içeri girmek yasak. Saray-ı Cedid yapılanmasının karşısında bir mezar bulunuyor. Bu mezar beni oraya götüren taksici amcanın dediğine göre saraydan atlayarak intihar eden bir cariyeye aitmiş. Kadının düşüp öldüğü alana mezarı yapılmış.
KAYNAKÇA
İslam Ansiklopedisi, Adalet Kasrı
Vikipedi
Kültür Portalı
Trakya Gezi, Edirne'nin Osmanlı Sarayları
Trakya Gezi, Edirne Yeni Sarayı'nda Heyecanlandıran Keşif
