"Şahmeran"

(50/70 tuval üzerine akrilik)

(Birçok mitolojide vücudunun bir bölümü yılan olarak tasvir edilen varlık, Türk mitolojisinde karşımıza Şahmeran olarak çıkar. "Şah-ı Maran", Farsça karşılığı Yılanlar Şahı'dır, Anadolu'da baskın olan ana tanrıça kültürüyle dişileştirilmiştir. (Türkçe Erbüke, Erböke de denir. Dişi olanları için “İşbüke” kullanılır.) Şahmeran'ın belden yukarısı güzel bir kadın, aşağısı ise yılandır. Daha çok Doğu ve Güneydoğu Anadolu'da yaşatılmış bu efsanenin ana yapısı aynı kalmakla birlikte yöreye göre değişen birçok varyantı vardır.
Fakir bir ailenin çocuğu olan Cemşab arkadaşları ile satmak için bal aramaya bir mağaraya girer ve açgözlü arkadaşları daha fazla bal için Cemşab'ı mağarada bırakıp kaçarlar. Mağarada tek kalan Cemşab bir yarıktan sızan küçük bir ışık fark eder. Yarığı büyüterek açar ve aşağıda ömründe görmediği güzellikte bir bahçe görür. Yılanlarla dolu olan bu bahçede Şahmeran ile karşılaşır. O bahçede yıllarca yaşarlar. Şahmeran Cemşab'ı çok sever, hatta bir efsaneye göre aşık bile olur. Ona bildiklerini öğretir. Ama Cemşab artık yeryüzüne çıkmak ister. Şahmeran onun gidişinin kendi ölümü olacağını söylese de gitmesine izin verir. Cemşab, Şahmeran'ın yerini gizli tutacağına dair yemin eder ve oradan ayrılır.
O sırada çok hasta olan ülkenin padişahı, büyücülerinden onu iyileştirecek tek şeyin Şahmeran'ın eti olduğunu öğrenir. Şahmeran'ın yerini bulmak için ise ülkenin veziri herkesi sırayla hamama sokar. Sıra Cemşab'e geldiğinde, Vezir derisinin pul pul olmasından onun Şahmeran'ı gördüğünü anlar. Ondan zorla da olsa Şahmeran'ın yerini öğrenir. Yakalanan Şahmeran Cemşab'a başını padişaha, kuyruğunu vezire yedirmesini, gövdesini ise kendisinin yemesini söyler. Padişah yaşar, vezir ölür, Cemşab ise rivayete göre Lokman hekim olur. Şahmeran hem ölüm, hem hayat, hem de ilim verir.
Hikayeler farklı da olsa son hep aynıdır. Şahmeran hikayenin sonunda insanın ihanetine uğrayıp öldürüldüğü halde sağduyusunu yitirmez, yılanlarının da onun öldürüldüğünü bilmesini istemez. Çünkü öğrendiklerinde yılanlar yeryüzüne çıkacak ve insanlardan intikam alacaklardır. Yine yörelere göre değişmekle birlikte uğur getirmesi, nazardan koruması, bazen bereket, bazen ise huzur getirmesi için insanlar evlerine Şahmeran resimleri asarlar. Bir inanışa göreyse Şahmeran resminin asılı olduğu eve yılanlar gelmez.)

Instagram: https://instagram.com/neftisar?igshid=101pl06dswggk

Twitter: https://twitter.com/neftisar?s=09