(MÖ 624/623 – MÖ 548/545)
Kabul edilen bilgiye göre Thales, MÖ 620 civarında, Anadolu’nun batı sahillerinde bulunan Milet şehrinde doğmuştur. Thales, (MÖ 548-545) 58. Olimpiyat döneminde 78 yaşında ölmüştür.
İyonya'dan bir Antik Yunan, Sokratik öncesi filozofu, matematikçi ve astronomdur. İyonya aydınlanmasının başlatıcısı, Eski Yunan'ın Yedi Bilge'sinden ilkidir. Mısır’da bulunmuş ve ticaretle uğraşmıştır. Bertrand Russell felsefenin Thales ile başladığını düşünen filozoflardan biridir.
(Thales’in panteistik olduğu düşünülebilir.)
Bazı yazarlara göre Thales, ardında hiçbir yazılı eser bırakmamıştır; fakat bazı akademisyenler, Tutulma Üzerine ve Ekinoks Üzerine isimli antik eserlerin Thales tarafından yazıldığına inanmaktadırlar.
Biz yine de Herodot, Diogenes Laertios, Aristoteles, Teophrastos gibi antik yazarların Thales hakkında yazdıkları sayesinde Thales hakkında bilgilere sahibiz.
Platon’un Theaetetus'unda, Thales hakkında şöyle bir diyalog geçer: ‘’Why, take the case of Thales, Theodorus. While he was studying the stars and looking upwards, he fell into a pit, and a neat, witty Thracian servant girl jeered at him, they say, because he was so eager to know the things in the sky that he could not see what was there before him at his very feet. The same jest applies to all who pass their lives in philosophy.’’
Aristo’ya göre ise, zeytinin bol çıkacağı zamanı hesaplayıp doğru tahminde bulunmasından dolayı başarılı bir iş adamı olarak görür.
Heredot'a göre ise Thales, MÖ 28 Mayıs 585 tarihindeki güneş tutulmasını doğru tahmin etmiştir.
Bazı düşünürlere göre Thales, ruhun ölümsüzlüğünü ortaya koyan ilk isimdir.
Mısırlılardan geometri öğrenip Yunanlara bildiklerini aktarmıştır.
Thales’den önce, Yunanlar doğanın ve dünyanın temel maddesini; mitoloji, Tanrılar ve kahramanlarla açıklıyorlardı. Yeryüzündeki doğa olayları, (şimşekler, fırtınalar, depremler, rüzgâr vb.) tanrılarla bağdaştırılıyordu. Thales ise dünyanın ana maddesini (arkhe) su olarak tanımlar ve olguları birleştirerek açıklamaya çalışır. Doğa olaylarının nedenlerini doğa içinde aramıştır.
İlk öğe olduğundan dolayı toprağın suyun üzerinde bulunduğunu, dünyanın bir tepsi gibi olduğunu ve su tarafından taşındığını söylemiştir. (Dünya gemi gibi hareket eder ve dalgalar yüzünden deprem oluşur.)
Aristoteles'e göre Thales'in evrenin temel yapı taşının su olduğunu düşünmesinin nedeni, canlıların yaşamak için suya muhtaç olmalarıdır veya bitkilerin, varlıkların tohumunun ve besinin nemli, sıvımsı bir yapıya sahip olmasıdır.
Gölgemizin bizimle aynı uzunlukta olduğu zamanı gözlemleyerek, piramitlerin uzunluğunu, gölgelerine bakarak hesaplamıştır. Aynı zamanda Nil nehrinin yükselmesinin rüzgâra bağlı olduğunu bulan kişi de Thales’tir.
Bulduğu bazı geometri teoremleri şunlardır:
-Çap çemberi iki eşit parçaya böler.
-Bir ikizkenar üçgenin taban açıları birbirine eşittir.
-Birbirini kesen iki doğrunun oluşturduğu ters açılar birbirine eşittir.
-Köşesi çember üzerinde olan ve çapı gören açı, dik açıdır.
-Tabanı ve buna komşu iki açısı verilen üçgen çizilebilir.
-Genelleştirilmiş 1959 Thales teoremine göre, E noktası AC doğru çizgisi üzerinde olmasa, içeride veya dışarıda olsa bile CB/BA=(AB^t-BD^t)^(1/t)/ED vardır. (t=1) hâli bilinen klasik -Thales teoremidir.
-Thales Teoremi, görseldeki gibi kesilmiş bir üçgende, DE uzunluğunun BC uzunluğuna oranının, AE'nin AC'ye ve AD'nin AB'ye oranı ile eşit olacağını söyler.
Kaynakça:
-İlkçağ Felsefe Tarihi Cilt 1, Ahmet Arslan, İstanbul Bilgi Üni. Yay.
Kranz Walter, Antik Felsefe, Sosyal Yayınları
Dumont Jean-Paul, Antik Felsefe, Dost Kitabevi Yayınları
"Thales of Miletus - Wikipedia." https://en.wikipedia.org/wiki/Thales.
"Miletoslu Thales: Modern Bilimin Fikir ... - Evrim Ağacı." 11 Ağu. 2020, https://evrimagaci.org/miletoslu-thales-modern-bilimin-fikir-babasi-buyuk-filozofu-yakindan-taniyin-9045.
