Diablada, bir diğer deyişle Şeytanların Dansı, İspanya’dan gelen dini teatral gösterilerin ve Andlıların dini seremonilerinin bir karışımı olan danstır. Efsaneye göre göçük altında kalan madenciler ruhlarını Candelaria Bakiresi’ne sunmak için dans etmişler ve o zamandan beri bir nevi şükür dansı olarak kalmış. Dansın en eski versiyonu, Bolivya’da Tanrı Tiw’e tapmak için yapılan Llama llama dansıdır. 1576’da Peru’ya da tanıtılmış ve iddiaya göre oradan da İspanyol ülkelerine yayılmıştır.
Orijinal halinde gösteriler Siku adı verilen enstrümanlarla yapılıyordu. Günümüzde, bando ve orkestrayla yapılıyor. Başlangıçta Lucifer, Şeytan ve şeytan kadınlar geliyor. Onları yedi ölümcül günah olan gurur, açgözlülük, şehvet, öfke, oburluk, kıskançlık ve tembelliği simgeleyen kişiler takip ediyor. Ardından bir şeytan ordusu geliyor. Hepsi baş melek Aziz Michael liderliğinde ilerliyor. Dans boyunca melek ve şeytanlar, çapraz ve dairesel hareketler sergiliyor. Hareketleri Aziz Michael gelip şeytanları yenene kadar devam ediyor. Dansın, her biri 7 hareketten oluşan üç versiyonu var. Ancak dansın koreografisi, sergileyen gruplara göre değişiyor. Bazı gruplar koreografiyi yenilerken, bazıları 100 yıldır aynı şekilde dans etmeye devam ediyor.
Oruro Festivali ve Diablada Dansı hem yerlileri hem de dünya için büyük bir öneme sahip. Festival UNESCO’nun “Somut Olmayan Kültürel Miraslar” listesinde. Yerliler de festivalde dans etmeye yaklaşık 14 yaşında başlıyor ve uzun bir süre devam ediyorlar. Johnny Lopez, 2019 yılındaki festivalde Baş melek rolündeydi. Kostüm Lopez’e babasından, babasına da kuzeninden geçmiş. Buradan anlaşıldığı üzere, kostümlere ve dansa bir yadigâr gözüyle bakılıyor. Festivalde sadece Johnny Lopez değil, aynı zamanda kendisinin 100 kişiden kalabalık ailesi de yer alıyor. Lopez, verdiği bir röportajda dans boyunca iyi ve kötü arasındaki çekişmeyi simgelediklerini belirtiyor. Dansçılar, festival boyunca 30 kilonun üzerindeki süslü kostümleriyle şehri dolaşıyorlar. Baş melek en önde gidiyor ve şeytanları yönlendiriyor. Bütün şehri dolaştıktan sonra kiliseye gidiyorlar ve baş melek kazandığını, iyinin kötüyü yendiğini gösteriyor. Sıcağın altında yaklaşık 3 saat dans ettikten sonra, Candelaria Bakiresi’ne şükrediyor ve dua ediyorlar. Dansçılar bu şekilde 20 saat boyunca devam ediyorlar.
Maden tanrısına şükretmekten binlerce insanı eğlendiren bir festival dansına dönüşen Diablada gerek özündeki anlamı gerek kostümleri olsun, bir sanat eseri!
Kaynaklar:
https://en.wikipedia.org/wiki/Diablada
https://www.youtube.com/watch?v=K67ii1WFK0E
https://boliviamarka.com/dances/diablada/
https://ich.unesco.org/en/RL/carnival-of-oruro-00003
Yazar: İrem Ehlidil
