(Ürüñ Ayıı Toyon,
40*40 tuval üzerine akrilik boya)

Saha Türk mitlerindeki bütün kâinatı yaratan, dünyayı yöneten, yeryüzü yaşantısının kurucusu, Kut ve ilham veren baş Tanrı Ürüñ Ayıı Toyon’u resmettim

Ürüñ Ayıı Toyon, Saha inanç sisteminde kutsallığından dolayı söylenmesi tabu olan Tanrı kelimesini ifade etmek için kullanılan bir terimdir. Saha mitolojisinde o “en büyük Tanrı”, “göğün dokuzuncu katında yaşayan baş Tanrı” gibi sıfatlarla anılır.
Diğer gök ruhları aldıkları kararları onun izni olmadan gerçekleştiremez. Her üç dünyanın da hakimidir. Kararlarını yerine getiren Tanrısal yardımcıları vardır. Bu yardımcılar onun aldığı kararları gerçekleştirir. İyeleri de O yaratmıştır.

İnsanın canı üç unsurdan meydana gelir. Buor Kut, Salgın Kut ve İye Kut -ki bu asıl candır-. Ayıı Toyon tarafından bahşedilen insan kutu Ayıısıt tarafından yeni doğan çocuğa verilir. Salgın Kut ise esen hava şeklindeki nefestir. Üç kut birleşmeden insan hayatı oluşamaz.

Ayıı Toyon’un sembolü olan kuş Şahindir. Sahalar bu nedenle evlerine gelen şahinleri kutsal görür, zarar vermezler.
Aynı zamanda beyaz güneş olarak algılanır. İlahi parlaklığı ve ısısı dünyayı aydınlatır, temizler, hayat verir.
Yılkı, kadın, ihtiyar, ak sakallı şeklinde göründüğü de olur. Üst dünya ruhlarının hepsinin onun kılık değiştirmiş şekli olduğuna inanılır. İnsanlar onun bir parçası, yansımasıdır.
Ürüñ Ayıı Toyon’a kanlı kurban sunulur ancak kurban kesilmez. Canlı olarak kıra salınır. O hayvanlara dokunulmaz. Bazen aygırlı kısrak sürüleri doğuya doğru sürülür. Bazen ateş vasıtasıyla bazen de ağaç kadehlerle kımız sunulur.

Her üç dünyanın da hakimidir. Orta Dünya bahadırları yardım ve adil kararlar için ona başvururlar. Onun kararları her zaman adil sayılır ve itirazsız kabul edilir.

(Kaynakça: Dr. Pervin Ergun / Sibirya Türklerinin Destanlarında İyeler)